ZINGEN
Tegenwoordig zingen we alleen nog maar in de kerk of (heel soms) op het voetbalveld. Ik bedoel dan iedereen, want er wordt natuurlijk door heel veel liefhebbers ook gezongen op koren, in bandjes op zangles en noem maar op. In de kerk hoort zingen erbij! Nou scheelt het natuurlijk wel wat voor kerk.
Er zijn Psalmkerken, Gezangenkerken, Liederenkerken en Opwekkingskerken. Daar blijft het niet bij, want zou zou veel te eenvoudig zijn. We hebben Psalmen-op-hele-noten-kerken, Psalmen-uit-oude berijming-kerken, Psalmen-uit-nieuwe berijming-kerken, die dan dikwijls wel weer samenvallen met Liedboek (= gezangen) kerken. Deze kerken hebben soms ook nog aanvulling in evangelische bundels met een overlap naar liederen en opwekkingsbundels. Sommige kerken zingen absoluut geen opwekkingsliederen en ander weer absoluut geen psalmen-op-hele noten. De Liederenkerken zitten een beetje in de verdrukking. De Johan de Heer bundel en Glorieklokken raken een beetje uit. Soms is er weer een overlap met de evangelische liedbundel en soms ook met opwekkingsliederen.
Nu zou dat allemaal nog niet zo erg zijn, maar de traditionele domme en eigenwijze, welgemeende echtheid en onechtheid gaan meestal ook nog eens pontificaal op hun eigen bundeltje zitten. Er zijn er die er zelf nóg een maken. Wat je zelf maakt is het beste, nietwaar? De anderen gaan doordat zij zich niet aan ónze regels houden soms naar de hel en - als die bijvoorbeeld niet meer bestaat - naar de bible belt of een andere achterstandswijk.
Dan hebben we het nog niet over de begeleiding. Met orgel, piano of zelfs een band. Liturgisch, opgewekt, snel of langzaam. Vijf liederen zonder voor- en naspel (nee het gaat over muziek!) of juist vijftien liederen met heel veel voor-na- en tussenspel. Bij de psalmen heb je dikwijls het idee dat je iets moet doen - handklapt en betuigt, onze God uw eer - bijvoorbeeld, maar dat mag niet. Dat is helemaal fout want klappen en opstaan en betuigen doen we weer bij de opwekkingsliederen. Het is bij binnenkomst van een vreemde kerk een heel gedoe uit te vinden wat er hier nu wel en niet hoort. Gaan ze staan, blijven ze zitten, gaan de handen omhoog, wordt er geklapt, heb ik een boekje nodig of is er een beamer, zingt het koortje om te begeleiden of is het een liturgisch kerkkoortje wat met hoge stemmetjes Bach probeert te oreren.
Het is wel belangrijk om deze zaken allemaal goed in je op te nemen, want de meeste zang is na heel veel touwtrekken onder zware druk tot stand gekomen. En denk niet dat het over niks gaat, want het is allemaal heel erg principieel, traditioneel, eigenwijs en echt gemeend. En meestal ook heel "typisch" (Ik zeg maar meestal zodat iedereen zich tot de niet "typische" uitzondering kan rekenen). Dat moet ik natuurlijk wel uitleggen. Zingen hoeft niet zo gek te zijn, maar jouw principes met betrekking tot hoe, hoe lang, hoe hard, hoeveel er gezongen moet worden is dat meestal wel. Het maakt God echt niks uit hoe je zingt als het maar met je hart is. Daar zit natuurlijk ook weer een probleem, want wie organiseert dat? Het moet maar net jouw psalm zijn, die je in drie coupletten heel langzaam mag zingen of jij moet noumaar - net als de zangleider - in je hart hebben om opwekking 666 zes keer te herhalen, het refrein ook zes keer om met zes keer de laatste regels te besluiten. Soms word je meegenomen, maar ook soms, meer dan soms, is het cultuur. Dat wat we elkaar doorgeven, onze kinderen leren en waar we elkaar op afrekenen. Je kan toch alleen maar geestelijk zijn met Psalmen, Gezangen, o nee, Johannes de Heerrrrr of vooruit dan maar, Opwekking.
6 opmerkingen:
Mooi stuk! Hieronder een korte :) overdenking op basis van het boek Doelgerichte gemeente van Rick Warren.
Muziek vormt een onlosmakelijk onderdeel van ons leven. We eten ermee, we rijden ermee in onze auto, we winkelen ermee en we ontspannen ermee, en veel mensen dansen op muziek! In onze wereld is het belangrijkste tijdverdrijf muziek en het praten over muziek.
Ook in de kerk ... vaak kan een lied mensen raken op een manier waarop een preek dat niet kan. Muziek kan verstandelijke barrières uit de weg ruimen en de boodschap ervan kan rechtstreeks tot harten doordringen. Muziek is een machtig instrument bij evangelisatie. In Psalm 40:3 (NBV) zegt David “Hij gaf mij een nieuw lied in de mond, een lofzang voor onze God. Mogen velen het zien vol ontzag en vertrouwen op de HEER”. Er bestaat een duidelijk verband tussen muziek en evangelisatie: door een nieuw lied zullen mensen “vertrouwen op de HEER".
Aristoteles heeft eens gezegd dat muziek de kracht heeft om het karakter te vormen. Satan maakt vandaag de dag duidelijk gebruik van muziek om dat te doen. De teksten van liedjes uit de jaren zestig en zeventig hebben de normen en waarden gevormd van de meeste Amerikanen die nu tussen de dertig en de zestig jaar oud zijn. En tegenwoordig vormt MTV de normen en waarden van de meeste tieners en twintigers. Muziek is het belangrijkste middel om normen en waarden op de jongere generatie over te dragen. Als we geen hedendaagse muziek gebruiken om Gods normen en waarden kenbaar te maken, dan kan satan ongehinderd als enige een hele generatie bereiken. Muziek is een krachtig instrument dat we niet mogen negeren.
Je kunt onmogelijk aan ieders smaak tegemoet te komen. Soms probeert een zangleider (met beste intenties) in één enkele dienst zowel liefhebbers van klassieke muziek, liefhebbers van rock tevreden en de liefhebbers kinderkoortjes tevreden te stellen. Regelmatig wisselen de traditionele gezangen, lofprijsliederen en eigentijdse christelijke liederen elkaar af. We spelen de klassieke genres, country, jazz, rock, reggae en zelfs rap door elkaar. Hierdoor weet onze bezoekers nooit wat er gaat komen. Het resultaat is dat je niemand tevreden stelt en dat de meerderheid gefrustreerd raakt.
Stelt je eens voor wat er zou gebeuren wanneer een radiozender zou proberen in te speIen op ieders muzikale voorkeur. Een zender die afwisselend klassieke muziek, heavy metal. country, rap, reggae en gospel zou draaien. De zender zou uiteindelijk iedereen van zich vervreemden. Niemand zou naar die zender luisteren! Succesvolle radiozenders kiezen één specifieke doelgroep uit. Zij laten marktonderzoek uitvoeren in het gebied waarin ze willen gaan uitzenden, achterhalen welke delen van de bevolking nog niet door andere zenders worden bediend en kiezen vervolgens de muziekstijl waarmee ze hun doelgroep willen bereiken.
Het is simpelweg onmogelijk om tegemoet te komen aan ieders muzikale voorkeur en smaak. Muziek is een onderwerp waarover de meningen verschillen en waardoor soms verdeeldheid heerst tussen generaties, delen van het land, verschillende persoonlijkheden en zelfs gezinsleden. Het is logisch dat er in de kerk dus ook heel verschillend over muziek wordt gedacht. We moeten vaststellen wie we proberen te bereiken en nagaan aan welke muziek die doelgroep de voorkeur geeft. Vervolgens moeten we ons daaraan houden. We verdoen onze tijd als we op zoek zijn naar een muziekstijl waar de hele gemeente achter zal staan.
Het kiezen van de muziekstijl dat een gemeente in zijn dienst gaan gebruiken, is een van de meest belangrijke (en omstreden) (praktische) beslissingen die je in het bestaan van de gemeente kunt nemen. Die beslissing kan ook de meest invloedrijke factor zijn bij het bepalen wie je als gemeente voor Christus wil bereiken. Ook kan ervan afhangen of een gemeente wel of niet zal groeien. We moeten onze muziek aanpassen aan het soort mensen waarvan God wil dat we die als gemeente bereiken. Onkerkelijken hebben en hele andere smaak dan mensen die al 40 jaar naar dezelfde gemeente gaan.
Muziek deel II
De muziek die we gebruiken, bepaalt de positie die de gemeente in de omgeving inneemt. De muziek geeft de gemeente haar identiteit. Wanneer we eenmaal een beslissing hebben genomen over de muziekstijl die we tijdens de diensten gaan gebruiken, dan hebben we een veel belangrijker beslissing genomen over de kant die we met onze gemeenten opgaan dan we ons realiseren. Die beslissing kan bepalend zijn voor het soort mensen dat we aantrekken, voor het soort mensen dat we vasthouden en voor het soort mensen dat we kwijtraken.
Als je mij vertelt welke soort muziek er momenteel in jouw gemeente wordt gebruikt, dan zou ik zonder een bezoek aan deze gemeente te brengen een beschrijving kunnen geven van het soort mensen die jouw gemeente bereikt. Ik zou je ook kunnen vertellen welk soort mensen uw gemeente waarschijnlijk nooit zal weten te bereiken.
De gedachte dat een muziekstijl als 'goed' of 'fout' kan worden bestempeld, wijs ik van de hand. Wie bepaalt dat? Het soort muziek waar we van houden, wordt bepaald door onze achtergrond en onze cultuur. Bepaalde tonen en akkoorden klinken Aziaten aangenaam in de oren, terwijl andere tonen en akkoorden mensen uit het Midden-Oosten aangenaam in de oren klinken. Afrikanen houden van een ander ritme dan Zuid-Amerikanen.
We maken ons schuldig aan cultureel elite-denken wanneer we beweren dat alle 'goede' muziek een, twee eeuwen, vijftig jaar of recentelijk jaar voor de gemeenten is geschreven. Er bestaat geen enkele Bijbelse fundering voor die opvatting. Afhankelijk van waar we zijn opgegroeid houden we misschien van jazz, klassiek, country and western of rock. Geen van deze stijlen is 'beter' dan de andere.
Gemeenten moeten ook erkennen dat geen enkele specifieke muziekstijl 'heilig' is. Wat een lied heilig maakt, is de boodschap. Muziek is niets meer dan een samenvoeging van noten en ritmes; het zijn de woorden die een lied geestelijk maken. Er bestaat niet zoiets als 'christelijke muziek' - er bestaan alleen christelijke teksten. Als ik je een melodie laat horen zonder er woorden bij te zingen, dan zou je niet weten of het een christelijk lied was of niet.
De heilige boodschap van een lied kan door vele verschillende muziekstijlen worden overgebracht De Heilige Geest gebruikt al tweeduizend jaar lang verschillende soorten muziek om God eer te brengen. Hij gebruikt allerlei soorten gemeenten en allerlei soorten muziek om allerlei soorten mensen te bereiken. Het is afgoderij wanneer we stellen dat één specifieke muziekstijl heilig is.
Ik vind het altijd vermakelijk wanneer ik hoor dat christenen zich verzetten tegen eigentijdse christelijke muziek door te zeggen: 'We moeten terug naar onze muzikale wortels.' Ik vraag me dan af hoe vér ze terug willen gaan. Terug naar Johannes de Heer, de Psalmen met hele noten, de Gregoriaanse gezangen? Terug naar de joodse melodieën van de gemeente in Jeruzalem? Als ik doorvraag blijkt meestal dat deze christenen meestal maar een jaar of veertig tot tachtig terugwillen.
We weten dat de gemeenten ten tijde van het Nieuwe Testament gebruikmaakten van de muziekstijl die paste bij de gangbare instrumenten en cultuur van die tijd. Aangezien ze in die tijd uiteraard niet beschikten over piano's of orgels, moet hun muziek heel anders hebben geklonken dan de muziek die vandaag de dag in ons gemeenten wordt gespeeld. In de Psalmen lezen we dat men in de tijd van de Bijbel bij het zingen gebruikmaakte van drums, schallende bekkens, luide trompetten, tamboerijnen en snaarinstrumenten. Dat klinkt mij behoorlijk eigentijds in de oren!
De hele kerkgeschiedenis door
Muziek deel III
hebben vooraanstaande theologen Gods waarheid omgezet in muziek die paste bij de stijl van hun tijd. De melodie van Een vaste burcht is onze God heeft Maarten Luther overgenomen van een populair lied uit zijn tijd. (In onze tijd zou Luther waarschijnlijk melodieën uit de plaatselijke karaokebar hebben overgenomen.) Charles Wesley gebruikte verscheidene populaire melodieën uit Engelse kroegen en operagebouwen. Johannes Calvijn nam twee seculiere liedjesschrijvers in dienst om zijn theologie in muziek om te zetten. De koningin van Engeland was dermate ontstemd over deze 'vulgaire melodieën' dat ze snerend sprak over 'het gehos van Calvijn'.
Liederen die wij tegenwoordig als 'heilige klassiekers' beschouwen, zijn ooit net zo hevig bekritiseerd als onze eigentijdse christelijke muziek. Toen 'Stille Nacht' voor het eerst werd uitgebracht, noemde George Weber, de dirigent van de Kathedraal van Mainz, dat lied 'platvloerse troep die gespeend is van elk religieus en christelijk gevoel'. En Charles Spurgeon, de beroemde Engelse predikant, verachtte de eigentijdse aanbiddingsliederen van zijn tijd - liederen die bij ons nu zo hoog in aanzien staan.
Het meest ongelooflijke van alles is misschien wel dat de Messiah van Händel door veel geestelijken uit zijn tijd als 'platvloers theater' werd bestempeld. Net zoals dat bij de eigentijdse liederen uit onze tijd gebeurt, werd de Messiah hevig bekritiseerd omdat er te veel in herhaald werd en omdat het muziekstuk te weinig inhoud had (het woord 'Halleluja' wordt meer dan honderd keer herhaald!).
Hoe komt het dat mensen onenigheid over de stijl van de lofprijzing zo persoonlijk opvatten? Dat komt doordat de manier waarop we God aanbidden zeer nauw verbonden is met de manier waarop God ons heeft gemaakt. Door middel van onze aanbidding brengen we onze liefde voor God op een persoonlijke manier tot uitdrukking. Wanneer iemand kritiek levert op de manier waarop we aanbidden, dan vatten we dat automatisch op als een persoonlijk belediging.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de meeste mensen van onder de veertig heel weinig op hebben met muziek van vóór 1965. Voor hen is een gouwe ouwe een nummer van Elvis! Zij houden van lichte, vrolijke muziek met een snelle beat. Hun oren zijn gewend aan muziek met gitaren, bas en een stevig drumritme.
Voor het eerst in de geschiedenis bestaat er een universele muziekstijl die je in elk land ter wereld kunt horen. Die muziekstijl is de hedendaagse popmuziek. in Nairobi en Tokio en Moskou worden op de radio dezelfde liedjes gedraaid.
Ik realiseer me dat ik me nu in een wespennest steek, maar ik wil enkele adviezen aan de hand doen met betrekking tot muziek. Er zijn naar mijn mening enkele regels waar we ons als gemeente aan moeten houden, welke stijl we ook kiezen. Soms komt het er inderdaad op neer dat het beter is om met een team, voor jouw gemeente lijst op te stellen om te voorkomen dat de indivduele zangleiders teveel hun eigen voorkeur in de dienst stoppen en daarmee de koers van de gemeente beinvloeden of nog erger -in de verleiding komen- om hun persoonlijke voorkeur in de gemeente te gaan 'pluggen'.
Hieronder volgt wellicht een promotie van opzetten van een 'eigen' bundel of muzieklijst. Dit is niet uit arrogantie maar om de koers te volgen die de gemeente heeft ingezet. Mijn advies is om de muziek die wij in de dienst zingen door te nemen, erover bidden. We kunnen het ons niet permiteren dat we tijdens de erediensten voor verrassingen komen te staan. Het is een principe waar veel 'grotere' gemeenten van uitgaan en dat ze met vallen en opstaan hebben moeten leren. Mijn conclussie hieruit is dat als we onze muziek niet in goede banen leiden, dan wordt de sfeer van de dienst soms teveel bepaald door individuele muziekkeuze van een enkeling. Het is gewoon slimmer om wat beperkingen invoeren zodat de muziek het doel van de dienst (en visie van de gemeente) ondersteunt in plaats van tegenwerkt.
Muziek deel IV
Wanneer we van tevoren de muziek doornemen die we van plan zijn te gebruiken, dan moeten we op de teksten en op de melodie letten. We moeten ons afvragen of de teksten theologisch gezien correct zijn, of ze te begrijpen zijn door de niet-kerkelijken, en of in een lied termen of metaforen worden gebruikt die ongelovigen niet zullen begrijpen. We moeten altijd nagaan wat het doel van een lied is: opbouw, aanbidding. onderlinge gemeenschap of evangelisatie.
Je zou zelfs een onderverdeling van de liederen kunnen maken aan de hand van een doelgroep. Liederen die op de 'bezoekers-lijst' staan, zijn geschikt wanneer ongelovigen aanwezig zijn (zondagochtend is immers Zijn gastendienst). Liederen die op, de 'gemeentelijst' staan, zijn liederen die zinvol zijn voor gelovigen, maar die de niet-kerkelijken niets zullen zeggen. Liederen die op de 'kerngroep/staf of oudstenlijst' staan, hebben betrekking op dienstbaarheid en bediening.
De vraag die we onszelf moeten stellen, is: 'Welk gevoel geeft deze melodie me? Muziek heeft een enorme invloed op de menselijke emoties. Een verkeerde muzieksoort of afwijkend ritmes lijken weinig invloed te kunnen hebben, maar één nummer kan het karakter en de opgebouwde stemming van een dienst volledig doen omslaan. Elke voorganger weet hoe vreselijk het is om een dienst weer tot leven te moeten wekken nadat er een lied is gespeeld waar iedereen depressief en suïcidaal van is geworden. We moeten eerst besluiten welke stemming we in onze dienst willen creëren, en vervolgens moeten we een stijl hanteren waarmee deze stemming gecreëerd wordt. De zondagse eredienst zou een feest voor Hem moet zijn. Daarom is het beter dat we een opgewekte, vrolijke muziekstijl kiezen voor de zondagochtend. Uiteraard kan je gedragen liederen of liederen in mineur zingen maar ik zou dit beperken als je ook onkerkelijke gasten wilt bereiken. De sfeer die wij willen creëren, is belangrijker dan het ego van welk zanger dan ook.
In de Bijbel staat dat we God met blijdschap en vrolijke liederen moeten aanbidden (zie
Ps. 100:2). Soms lijken de zondagse erediensten meer op een begrafenis dan op een feest. Je kunt gerust wel eens liederen zingen die langzamer en meer meditatief van aard zijn. Maar vergeet niet dat ongelovigen over het algemeen meer de voorkeur geven aan vrolijke, opgewekte muziek dan aan muziek die meer gedragen of overdenkend van aard is. Dat komt doordat zij nog geen diepe relatie met Christus hebben. Denk daar ook aan als nummer kiest.
Veel goede liederen kunnen in een zondagochtenddienst worden gebruikt door slechts een paar woorden te veranderen, waardoor ze ook begrijpelijk worden voor niet-geIovigen. Verwijzingen naar bijbelse metaforen en theologische termen in een lied moeten misschien in andere bewoordingen worden weergegeven. Als de Bijbel opnieuw moet worden vertaald voor gelovigen omdat oude vertalingen achterhaald zijn, dan geldt dat ook voor de onduidelijke teksten van oudere liederen.
muziek deel V
Als er in je gemeente gezangen worden gezongen, dan kan het zijn dat die grondig moeten worden gereviseerd. zinnen als 'Gij, Lam van God, voor ons geslacht', 'Zingt serafs, engelen, zingt', 'Het heilig zwaard des Geestes', 'Het heil des Heren' zeggen de niet-kerkelijken helemaaI niets. Ze hebben geen idee waar je over zingt. Ze zullen waarschijnlijk denken dat het bij 'de strijders van weIeer' over guerrillastrijders gaat! Sommige leden zullen aanvoeren dat de oude gezangen goede theologie bevatten. Daar ben ik het mee eens. Waarom zouden we de verouderde termen niet vervangen en het ritme of de melodie sneller of eigentijdser maken? Onthoud dat er aan de muziek niets heilig is. Doe sommige van de oude liederen een nieuw jasje aan.
Qua terminologie zijn sommige eigentijdse Opwekkingsliederen trouwens net zo onduidelijk als gezangen. Ongelovigen hebben geen idee wat 'Jehova Jireh' betekent. We zouden voor hen als gemeente, net zo goed 'Abacadabra' in de dienst kunnen zingen!
Hoewel muziek over het algemeen het meest omstreden element van een dienst voor zoekenden is, gaat het hier om een cruciaal element dat we niet mogen negeren. We moeten ons bewust zijn van de ongelooflijke kracht die muziek heeft, en we moeten die kracht gebruiken door bereid te zijn onze eigen persoonlijke voorkeuren opzij te zetten en de muziek te gebruiken waarmee we de niet-kerkelijken het beste voor Christus kunnen bereiken.
Hoi Richard,
Dat is me nogal een reactie. Het is meer een diepgravende onderbouwing voor een beleidsstuk. Ik heb wel zin om er eens rustig met jou over te filosoferen. Misschien aardig als we dat met Rebecca doen?
Een reactie posten